Κωρύκειο Άντρο

Το Κωρύκειο Άντρο αναφέρεται συχνά, όχι μόνο στους μύθους, αλλά στα κείμενα της αρχαίας Ελλάδας. “Είναι το πιο αξιόλογο από όλα τα σπήλαια που είδα», σημειώνει ο Παυσανίας, που το επισκέφθηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ. Από τον ίδιο προέρχεται η πληροφορία ότι υπήρχε τότε τρεχούμενη πηγή μέσα στη σπηλιά. Ως χώρο επίσκεψης θεϊκών πνευμάτων το αναφέρει ο Αισχύλος ενώ από τα αρχαία κείμενα μαθαίνουμε ότι εκεί είχαν καταφύγει οι κάτοικοι των Δελφών το 480 π.Χ. κατά την επιδρομή των Περσών.

Πράγματι το Κωρύκειο Άντρο είναι ένα εντυπωσιακό σπήλαιο στη ΝΔ πλευρά του Παρνασσού γνωστό ως και Σαρανταύλι ή σπήλαιο του Πανός. Το στόμιό του είναι πολύ στενό και χαμηλό και δύσκολα διακρίνεται. Μπαίνοντας όμως μέσα, ανοίγεται ένα μεγάλο κοίλωμα με ύψος που φτάνει τα 60 μέτρα και πλάτος τα 15 μέτρα. Μέσα στο σπήλαιο η ατμόσφαιρα είναι μυστηριακή και οι σταλακτίτες σχηματίζουν γλυπτά που φωτίζονται μυστηριακά από το τριγωνικό άνοιγμα του σπηλαίου. Το Κωρύκειο Άντρο το είχαν αφιερωμένο οι Αρχαίοι Έλληνες στο θεό Πάνα και στις Κωρύκειες Νύμφες (5ος αι. πΧ).

Στην είσοδο του σπηλαίου, δεξιά στο βράχο, είναι σκαλισμένη επιγραφή του 4ου π.Χ. αιώνα ή των αρχών του 3ου.

Εύστρατος Αλκιδάμου, Αμβρύσιος, συμπερίπολοι, Πανί, νύμφαις

Σε μια δεύτερη επιγραφή, λίγο παλαιότερη, αναφέρονται πάλι οι νύμφες και ο Πάνας μαζί με τις θυάδες. Αυτή η επιγραφή συμπληρώθηκε και ερμηνεύθηκε από τον έφορο Νίκο Παπαδάκη ως εξής:

Νυμφών κ[αί] Πανός κ[λ]ύουσα ‘Αμα[ράντα] ελήφ[θη]

Δηλαδή μια γυναίκα που το όνομά της δε διατηρήθηκε καλά, ακούγοντας τον Πάνα με την ακολουθία των νυμφών «έλήφθη».’Εγινε νυμφόπληκτη και πανόληπτη, μένοντας σε έκσταση.

Στο χώρο αυτό πρέπει να υπήρχε και μαντείο σε προϊστορικούς χρόνους, λόγω των πολλών αστραγάλων που βρέθηκαν με τις ανασκαφές. ‘Ήταν σε χρήση στη μέση και στη νεότερη νεολιθική εποχή.

Το Κωρύκειο ‘Άντρο, λόγω της αθέατης θέσης του, έχει επιλεγεί ως καταφύγιο σε όλη την ανθρώπινη προϊστορία και ιστορία, μέχρι και τη νεοελληνική. Στην Ελληνική Επανάσταση ήταν το κρησφύγετο της οικογένειας του Οδυσσέα Ανδρούτσου, από το 1821 έως το 1823. Έτσι, μεταξύ των θεών και των ημίθεων που το κατοίκησαν (ο Απόλλωνας, ο Παρνασσός, ο Πάνας με τις Νύμφες του), σε αυτό έγιναν και οι γάμοι της αδερφής του Οδυσσέα Ανδρούτσου με τον Εδουάρδο Ιωάννη Τρελώνη, ‘Αγγλο ναυτικό και φιλέλληνα, αγωνιστή στο πλευρό του Οδυσσέα και φίλο των μεγάλων ποιητών της εποχής, Σέλλεϋ και Λόρδου Βύρωνα.

Το σπήλαιο δημιουργήθηκε κατά το Πλειστόκαινο από υπόγεια νερά, έχοντας δύο αίθουσες, ενώ στενός διάδρομος στο βάθος του Κωρύκειου Άντρου συνεχίζεται σε μεγάλο μήκος, δύσβατος και απρόσιτος. Ερευνήθηκε και ανασκάφηκε το 1970 από τον P. Amandry και βρέθηκαν χιλιάδες αντικείμενα που ανάγονται στα αρχαϊκά και κλασικά χρόνια. Χιλιάδες αγαλματίδια από τη νεολιθική εποχή, πήλινα κομμάτια από αγγεία, 25.000 αστράγαλοι, ζωγραφισμένα αγγεία του 6 αι. πΧ και δαχτυλίδια. Πολλά από τα ευρήματα εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο των Δελφών.

Πώς θα πάτε

Ερχόμενοι από Αράχωβα, στο τέλος της ευθείας του Λιβαδιού θα στρίψετε αριστερά στο ύψος της ταβέρνας “Μπάμπης”. Από κει, στα 600μ. θα βρείτε μια διασταύρωση στην οποία θα στρίψετε δεξιά. Έπειτα από 800μ. στρίβετε αριστερά και ανηφορίζετε 3,5 χιλιόμετρα για να καταλήξετε σε ένα μικρό πλάτωμα. Ένα μικρό μονοπάτι 50 μέτρων, σας οδηγεί στο σπήλαιο.